Φαινόμενο El Nino ονομάζουμε μια μακρά περίοδο με πολύ υψηλότερες από το κανονικό επιφανειακές θερμοκρασίες στη θάλασσα (Sea Surface Temperature = SST) του τροπικού Ειρηνικού Ωκεανού και η κορύφωσή του σημειώνεται τέλη Δεκέμβρη, την περίοδο των Χριστουγέννων (εξού και το El Nino = Θείο βρέφος). Καθώς πλησιάζουμε προς τα Χριστούγεννα, νέα ρεκόρ υψηλών θερμοκρασιών καταρρίπτονται στον Ειρηνικό Ωκεανό, κυρίως γύρω από τον Ισημερινό. Τους επόμενους μήνες περιμένουμε σταδιακή εξασθένιση του φαινομένου, με αρκετές αυξομειώσεις όμως.
Γράφημα 1.
Στο διπλανό γράφημα, βλέπετε την περιοχή NINO3.4 μέσα σε ένα μαύρο κουτί. Από τον Οκτώβριο σε αυτή την περιοχή, η SST βρισκόταν πολύ κοντά στο προηγούμενο ρεκόρ (1983). Τον Νοέμβριο όμως, ισχυροί δυτικοί άνεμοι ήδη από το τέλος του Οκτώβρη ανέβασαν τη θερμοκρασία πάνω από το ρεκόρ του 1983. Έτσι έχουμε τις νέες τιμές ρεκόρ με απόλυτη τιμή θερμοκρασίας (SST) 29.6°C (σπάζοντας το ρεκόρ των 29.4°C τον Ιανουάριο του 1983 και το 29.3°C του Νοέμβριου 1997) και την μεγαλύτερη τιμή απόκλισης από τον μέσο όρο, δηλαδή +3.0°C (τον Ιανουάριο 1983 ήταν +2.8°C). Επιπρόσθετα, η μέση μηνιαία τιμή SST για τον Δεκέμβριο, φαίνεται να ξεπερνάει αυτή των 1982 και 1997.
Γράφημα 2. Η απόκλιση της SST από την μέση τιμή για τον μήνα Νοέμβριο 2015. Οι μέσες τιμές στηρίζονται σε μετρήσεις της περιόδου 1981 – 2009.
Όμως και πιο δυτικά από την περιοχή ΝΙΝΟ3.4, τα ρεκόρ σπάνε και στην περιοχή ΝΙΝΟ4, καθώς η μέση μηνιαία τιμή SST έχει φτάσει τους 30.3°C, με το προηγούμενο ρεκόρ τον Ιούνιο 2015 με 29.9°C. Για να καταλάβουμε όμως πόσο σταθερές είναι οι θερμοκρασίες σε αυτή την μεριά του πλανήτη, σε τιμές απόκλισης από τη μέση τιμή, το προηγούμενο ρεκόρ ήταν το 2009 με +1.3°C ενώ φέτος φτάνει το +1.7°C, μια πολύ μεγάλη αύξηση! Όσο πιο πίσω κοιτάμε στο παρελθόν, τόσο οι μετρήσεις που έχουμε για τις τροπικές περιοχές του Ειρηνικού (ΝΙΝΟ3 και ΝΙΝΟ3.4) είναι λιγότερες και αμφίβολης αξιοπιστίας, όμως οι τιμές που προαναφέραμε φαίνεται να είναι οι υψηλότερες από την αρχή των καταγραφών, το 1860. Για τις πιο ανατολικές περιοχές (ΝΙΝΟ1+2 στον χάρτη), το φετινό El Nino είναι ισχυρό αλλά όχι σε τιμές ρεκόρ. Για τον Νοέμβριο η απόκλιση ήταν +2.1°C ενώ τον Ιούλιο +2.9°C. Όσο έχουμε καταγραφές από δορυφόρους για την περιοχή, είναι το τρίτο πιο ισχυρό El Nino, αρκετά πιο ήπιο όμως από το 1982 και 1997 όταν η απόκλιση της SST ξεπέρασε τους +4°C. Για την περιοχή του χάρτη ΝΙΝΟ3, η απόκλιση της SST τον Νοέμβριο ήταν +2.9°C η οποία είναι η δεύτερη υψηλότερη τιμή για Νοέμβριο, πίσω από αυτή του 1997. Τον χειμώνα 1982-83, η απόκλιση από τον μέσο όρο σε αυτή την περιοχή έφτασε τους +3.3°C, ενώ φέτος η υψηλότερη τιμή φαίνεται να έχει επιτευχθεί ήδη. Το 1997 η υψηλότερη τιμή απόκλισης έφτασε τους +3.6°C.
Γράφημα 3. Μέση τιμή της SST και οι φετινές μετρήσεις για την περιοχή ΝΙΝΟ3.4. Οι μέσες τιμές στηρίζονται σε μετρήσεις το διάστημα 1981 – 2010 (κόκκινη γραμμή), ενώ η μπλε γραμμή δείχνει την πορεία της SST από τον Ιανουάριο 2015 σύμφωνα με δύο διαφορετικές τεχνικές μέτρησης. Η διαφορά μεταξύ κόκκινης και σκούρας μπλε γραμμής είναι η απόκλιση.
Οι τελευταίες προβλέψεις
Σύμφωνα με τα τελευταία προγνωστικά στοιχεία, οι τιμές της επιφανειακής θερμοκρασίας της θάλασσας (SST) έχουν φτάσει στις υψηλότερες τιμές που μπορούν να πάρουν για φέτος και σιγά σιγά θα αρχίσουν να μειώνονται. Υπάρχουν όμως και αρκετές αβεβαιότητες, κυρίως στο καθεστώς των ανέμων που θα επικρατήσουν, με κάποιες προβλέψεις να μιλούν για απότομη μείωση του φαινομένου El Nino στις αρχές του 2016, με την περιοχή ΝΙΝΟ3.4 να ψύχεται κατά 1°C μέχρι τον Απρίλιο. Οι προβλέψεις για την ΝΙΝΟ1+2 δείχνουν ότι ναι μεν οι αποκλίσεις από τη μέση τιμή θα μειωθούν αλλά θα είναι και πάλι θετικές μέχρι τουλάχιστον τον Φεβρουάριο.
Γράφημα 4. Εδώ βλέπουμε τις εκτιμήσεις της πορείας απόκλισης της SST από την μέση τιμή, του μοντέλου ECMWF για την περιοχή NINO3.4. Η πρόγνωση ξεκινά από 1 Δεκεμβρίου 2015 και οι διαφορετικές κόκκινες γραμμές δείχνουν τα διαφορετικά σενάρια, καθώς λαμβάνουν διαφορετικές αρχικές συνθήκες.
Γράφημα 5. Ίδιο με το γράφημα 4 αλλά για την περιοχή ΝΙΝΟ1+2.
Προς το παρών δεν υπάρχει κάποια επιστημονική μελέτη που να δείχνει πώς επηρεάζει το ισχυρό El Nino τον καιρό σε διάφορες περιοχές του πλανήτη, παρά μόνο στον Ειρηνικό Ωκεανό και κυρίως στο Νότιο Ημισφαίριο. Κάποιοι επιστήμονες το συνδέουν με ξηρασία στις κεντρικές ΗΠΑ, ενώ στην Ευρώπη με αρκετά πιο υγρό καιρό, κάτι που φέτος καταρρίπτεται. Όλο το βόρειο ημισφαίριο φέτος “υποφέρει” από θερμά κύματα ζέστης και ξηρασία, κάτι που δεν φαίνεται να αλλάζει σύντομα. Είναι όμως λόγω του φετινού ισχυρού El Nino ή λόγω της ίδιας της κλιματική αλλαγής; Το 2015 ήταν το θερμότερο έτος στην ιστορία των καταγραφών, όμως δεν γνωρίζουμε τι συνέβαινε πριν τις μετρήσεις, παρά μόνο από έμμεσες πληροφορίες. Γι’αυτό ασφαλή συμπεράσματα για το κλίμα του πλανήτη δεν μπορεί κανείς ακόμη να δώσει.
Πηγή πληροφοριών: www.ecmwf.int