Ο Ιανουάριος του 2016 ήταν ο πιο θερμός για τον πλανήτη από τότε που άρχισε η καταγραφή των μετεωρολογικών δεδομένων το 1880. Ο προηγούμενος πιο ζεστός Ιανουάριος ήταν του 2007.
To ίδιο ισχύει και για την Ελλάδα, όπου οι θερμοκρασίες κυμάνθηκαν πάνω από τον μέσο όρο. Όπως για παράδειγμα στον Βόλο, στον σταθμό που λειτουργεί από το 2007 το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, η μέγιστη ακρότατη θερμοκρασία ήταν ίση με αυτή του 2010 (22.9°C) και ο μέσος όρος της θερμοκρασίας ήταν 1,1°C πάνω από την κλιματική τιμή (8.9°C ενώ η μέση τιμή 7.8°C) όπως βλέπετε και στο Γραφ. 1. Υπάρχει μία ελαφρά πτώση της μέσης τιμής τα τελευταία 10 χρόνια (γαλάζια γραμμή στο Γραφ. 1) αλλά αυξάνονται οι ακραίες τιμές. Αν και δεν λειτουργεί μετεωρολογικός σταθμός στον αστικό ιστό συνεχόμενα από το 1958, ως μέση τιμή λαμβάνουμε υπόψη την μεγαλύτερη διάρκεια που έχουν γίνει καταγραφές από την ΕΜΥ στην Πλατεία Ελευθερίας (1958 – 1983) και ήταν 7,8°C, μπορείτε να δείτε τις μετρήσεις εδώ.
Γραφ. 1. Μέση τιμή θερμοκρασίας για τον μήνα Ιανουάριο στον Βόλο την περίοδο 2007 – 2016 (μαύρη γραμμή), η μέση τιμή θερμοκρασίας για τον Ιανουάριο από την ΕΜΥ για την περίοδο 1958 – 1983 (κόκκινη γραμμή) και η πορεία των μέσων τιμών τα τελευταία 10 χρόνια (γαλάζια διακεκομμένη γραμμή).
Επιπρόσθετα το πρώτο 15ήμερο του μήνα χαρακτηρίστηκε από υψηλές θερμοκρασίες, ενώ το 2ο μισό του μήνα, ψυχρή εισβολή κατάφερε να ρίξει τη θερμοκρασία κατά 10 περίπου βαθμούς μέσα σε ένα 24ωρο. Οι χαμηλές θερμοκρασίες διατηρήθηκαν από τις 18 έως 24/01 ενώ τις τελευταίες μέρες του μήνα, αντικυκλωνικές συνθήκες με αρκετή ηλιοφάνεια ανέβασαν τον υδράργυρο πάνω από τη μέση τιμή (Γραφ. 2).
Γραφ. 2. Η πορεία της θερμοκρασίας τον Ιανουάριο 2016 στον Βόλο. Η κόκκινη γραμμή δείχνει την ημερήσια πορεία της απόλυτα μέγιστης θερμοκρασίας, η μπλε αυτής της απόλυτα ελάχιστης τιμής και η μαύρη της μέσης τιμής κάθε ημέρας.
Ένα ακόμη ανησυχητικό στοιχείο αποτελεί το ύψος του υετού (βροχή ή χιόνι) που σημειώνεται τα τελευταία χρόνια στην πόλη του Βόλου τον μήνα Ιανουάριο, όπως φαίνεται και στο Γραφ. 3, μόλις μία χρονιά (2009) ο υετός που σημειώθηκε ξεπέρασε τη μέση τιμή (58.4 mm). Η μέση τιμή των τελευταίων 10 ετών είναι μόλις 28.9 mm, δηλαδή 29,5 mm λιγότερα σε σχέση με την περίοδο 1958 – 1983. Σε παγκόσμια κλίμακα, η άνοδος της θερμοκρασίας συνδέεται με την αύξηση της εξάτμισης και την αύξηση του υετού σε πολλές περιοχές, όχι όμως και στις μεσογειακές χώρες, όπου το φαινόμενο της ερημοποίησης μπορεί να είναι έντονο τα επόμενα 100 χρόνια. Ένας θερμός και ξηρός Ιανουάριος στην Ελλάδα συνδέεται με αντικυκλωνικές συνθήκες πάνω από τη χώρα μας, αντί για βαρομετρικά χαμηλά από τα νότια που συνήθως μας επισκέπτονταν στο παρελθόν. Το υδρολογικό έτος του 2015 μπορεί να ήταν το καλύτερο τα τελευταία 10 χρόνια, αλλά τα μεγάλα ύψη υετού σημειώθηκαν σε λίγες ημέρες, με καταιγίδες, κάτι που δεν βοηθά την πλήρωση του υδροφόρου ορίζοντα επαρκώς.
Γραφ. 3. Το μέγιστο ύψος υετού (βροχής ή χιονιού) σε χιλιοστά που καταγράφηκε στον Βόλο την περίοδο 2007 – 2016 για τον μήνα Ιανουάριο (μαύρη γραμμή). Η κόκκινη γραμμή δείχνει την μέση τιμή του ύψους υετού την περίοδο 1958 – 1983 (Πλατεία Ελευθερίας).
Ο φετινός Ιανουάριος ήταν ο τέταρτος μήνας στη σειρά που η θερμοκρασία της Γης βρέθηκε πάνω από ένα βαθμό Κελσίου από την κανονική για την εποχή. Προφανώς, πρόκειται για έναν ασυνήθιστα ζεστό χειμώνα ειδικότερα για το βόρειο ημισφαίριο. Οι επιστήμονες θεωρούν όμως πολύ πιθανό ότι όλο το 2016 θα αποδειχθεί έτος-ρεκόρ από άποψη θερμοκρασίας.
Η μέση παγκόσμια θερμοκρασία σε ξηρά και θάλασσα (14,6 βαθμοί Κελσίου) ήταν 0,85 βαθμούς Κελσίου πάνω από τον μέσο όρο του 20ού αιώνα για τον μήνα Ιανουάριο, σύμφωνα με την Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας (ΝΟΑΑ) των ΗΠΑ. Μόνο πάνω από την ξηρά, σημειώθηκαν θερμοκρασίες κατά 1,89°C πάνω από τον μέσο όρο. Ο φετινός Ιανουάριος ήταν ο ένατος συνεχόμενος μήνας που έσπασε το μηνιαίο ρεκόρ παγκόσμιας θερμοκρασίας, σύμφωνα με τη ΝΟΑΑ.
Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Διαστημικών Μελετών Goddard της NASA, που καταγράφει διαφορετικά τις θερμοκρασίες, ο Ιανουάριος ήταν όντως ο πιο ζεστός στην μετεωρολογική ιστορία, με τη θερμοκρασία να φθάνει τους 1,13 βαθμούς Κελσίου πάνω από τον μέσο όρο του προηγούμενου αιώνα. Είχε προηγηθεί ο Δεκέμβριος 2015, που ήταν 1,11 βαθμούς πάνω από το ‘κανονικό’ (τον μέσο όρο σε βάθος χρόνου).
Σύμφωνα με τη NASA, o φετινός Ιανουάριος συνεχίζει ένα «σερί» 371 συνεχόμενων μηνών με θερμοκρασίες πάνω από το μέσο όρο. Ο τελευταίος Ιανουάριος που είχε θερμοκρασία πιο κρύα από τον διαχρονικό μέσο όρο, ήταν αυτός του 1976.
Στον φετινό Ιανουάριο σημειώθηκε και ένα ακόμη ρεκόρ, η μικρότερη έκταση θαλάσσιου πάγου στην Αρκτική: μόνο 5,2 εκατομμύρια τετραγωνικά μίλια, 90.000 τ.μ. λιγότερα από το προηγούμενο αρνητικό ρεκόρ του 2011 και 402.000 τ.μ. λιγότερα από το διαχρονικό μέσο όρο, σύμφωνα με το Εθνικό Κέντρο Δεδομένων Χιονιού και Πάγου των ΗΠΑ.
Ο επικεφαλής κλιματολόγος της NASA Γκάβιν Σμιντ απέδωσε τη θερμοκρασία-ρεκόρ του Ιανουαρίου 2016 κυρίως στην ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή, με βοήθεια από το ισχυρό φαινόμενο Ελ Νίνιο (μεταφορά θερμού νερού) στον Ειρηνικό ωκεανό.
Ο μετεωρολογικός σταθμός στον Βόλο λειτουργεί από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και βρίσκεται online στον παρακάτω σύνδεσμο. Υπεύθυνος λειτουργίας είναι ο Μάριος Σπηλιωτόπουλος:
http://penteli.meteo.gr/stations/volos/
Πηγές: Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (meteo.gr), NOAA/NCDC, Newsroom ΔΟΛ, με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ